BASİT ÇOĞUNLUKLU OYLAMA KURALI VE LOGROLLİNG (OY TİCARETİ)...
Bu kurala göre, siyasal kararın alınabilmesi için, oylamaya katılanların sayısı olan (N)'in yarısından bir fazlasının ya da (N/2)+1’in olumlu oy vermesi yeterli olmaktadır. Basit çoğunluk kuralına uygun olarak karar alınması durumunda, oylamaya katılanların yarısından bir noksanının ya da (N/2)-1 kadar seçmen ya da politikacının azınlıkta kalmalarına neden olunmaktadır. Basit çoğunluk kuralı (Simple majority rule) herhangi bir alternatifin uygulanmasından önce toplumdaki bireylerin toplam sayısının yarısından bir fazlasının bu alternatif konusunda aynı yönde görüş bildirmesini gerektirir. (Bu sayı, kollektif karar almadaki seçmen sayısı çift ise seçmen sayısının yarısından bir fazlası, tek sayı ise bir fazlasının yarısıdır. Bu, oylama kurallarının işleyişini bireyin anayasal-seçim sorununda bir aşama olarak analiz edilir.
Basit çoğunluk kuralı, uygulanması ve yönetimi kolay olduğundan kollektif karar almayı kolaylaştırıcı bir yöntem olarak karşımıza çıkar. Uygulanacak oylama yönteminin basit çoğunluk olduğunu, oylamada iki adayın (A ve B) olduğunu ve A adayının toplam oyun % 51' ini ve B adayının % 49' unu aldığını kabul edelim. Bu durumda seçimi A adayı kazanır. Seçmenlerin tercih yoğunluğu, yani seçmenlerin kendi adaylarının seçilmelerini isteme arzusu ve bu adaydan sağlamayı beklediği faydanın yüksekliği, her seçmen için aynı ise, basit çoğunluk kuralının yarattığı faydanın, neden olduğu maliyetten yüksek olacağı açıktır. Bu durumu J.Buchanan ve Tullock, seçmenlerin tümünün kendi adaylarının seçilmeleri için 100 Dolar vermeye razı olması ile ifade etmektedir. Bu durumda seçimi kazanan adaya oy veren 51 kişinin faydası 5100 Dolar, seçimi kaybeden adaya oy veren 49 kişinin maliyeti olan 4900 Dolardan yüksek olacaktır. Basit çoğunluk kuralının uygulandığı bir oylamada faydalar, maliyetleri seçmen tercihlerinin eşit yoğunlukta olması varsayımı altında aşmaktadır.
Fayda ve maliyetler açısından basit çoğunluk metodu nispi çoğunluk yöntemine göre daha kabul edilebilir bir yöntemdir. Grup içinde anlaşması gereken birey sayısı daha fazla olduğundan azınlıkta kalan birey sayısı nispi çoğunluk yöntemine göre daha azdır. Faydalar açısından yaklaşırsak basit çoğunluk yöntemi nispi çoğunluk yöntemine göre daha fazla fayda yaratır. Ancak anlaşması gereken birey sayısı arttığından karar alma maliyetleri yükselir, buna karşın dışsal maliyetler düşer.
Logrolling- Oy Ticareti
Kamusal meselelere vatandaşların katılımıyla karar verildiği ve her oy veren bireyin oylarını bir hizmet için diğer oylarla değiştirilebildiği çoğunluk kuralına dayanan bir oylama yöntemi olarak geçer. Karşılıklı çıkara dayalı her türlü işbirliğini ifade eder. Oy ticaretiyle ilgili mekanizmanın başarısı öncelikle bireysel tercihlere bağlıdır. Karşılıklı kazançları olacak seçmenlerin birlikte hareket etmeleri halinde oy ticareti mantıklı olur. Ayrıca tercihlerde yoğunluk farkı olmalıdır. Alternatif seçeneklere farklı derecede önem verilmelidir.
Oy ticaretinden elde edilen sonuçlar aşağıdaki şartlara bağlıdır:
1. Oy ticareti konusunda sadece anlaşmaya varılmış olmamalı, aksine oy ticareti fiili olarak gerçekleşmelidir.
2. Fikir ayrılığına dayalı olarak oluşan monopol ve monopsonun engellenmesi için alıcı ve satıcıların sayısı yeterince çok olmalıdır.
3. Tam kamu meseleleri hakkında aynı anda karar verilmemelidir. Her mesele hakkındaki oylar diğer meselelere ilişkin oylarla değiştirilebilmeye hazır olmalıdır
4. Karar alma sürecinde bireylere önerilerini ortaya koyma fırsatları eşit olarak sağlanılmalıdır.
5. Oy ticareti yapan taraf, diğer şahıslar/gruplar/partiler tarafından yapılan oy ticaretine de izin vermelidirler.
6 Bu şartların tamamı sağlansa dahi oy ticareti pareto-optimum bir sonucu garantilemeyecektir.
Logrolling Çeşitleri
Anlaşma Bakımından Logrolling iki türlüdür. Açık ve gizli logrolling. Toplumsal refaha etkisi bakımından da iki çeşittir. Yararlı veya pozitif logrolling ve gayri ahlaki yöntemleri olan zararlı logrolling. İşlem ve prosedürlerin resmiyeti açısından ise üzerinde önceden anlaşılan resmi logrolling ve sadece söz ile anlaşması yapılan ve daha önce bir uzlaşısı olmayan informel logrolling. Birde üçüncü taraflar aracılığı ile gerçekleşen oy ticareti vardır. Bunlarda iki tarafın başkanlarının süreci yönettikleri dolaysız oy ticareti ve bazı temsiciler veya aracılar tarafından yürütülen şekliyle dolaylı logrolling olarak geçer.
Oy Ticaretinde Seçmen Davranışı
1. Her seçmen oyları sonucu elde edeceği fayda ve katlanacağı maliyetler konusunda bilgilendirilmelidir.
2. Seçmenler oy ticaretini faydalarını maksimize edecek şekilde yapmalıdırlar ve bu faaliyetleri sonucunda maliyetler beklenen faydaları aşsa bile oylarını kullanmalıdırlar.
Logrolling genellikle demokratik bir süreç içinde ortaya çıkar. Logrolling oldukça karmaşık bir süreçtir. Sorunlar üzerinde doğrudan oylamadan ziyade, temsilciler için uygulanmakta olan oylama sistemini gözönüne alalım. Her temsilci, farklı çıkarlardaki seçmenlerin koalisyonu ile göreve getirilmiştir. Bu sıfatla kendisinden, başarması için seçildiği karar grubuna mümkün olduğunca yakın olacak bir dizi kamu kararının uygulanması için, diğer temsilciler ile işbirliği yapması beklenmektedir.
Logrolling Ve İdeal Olan
1) Her aday yalnızca bir tercihler paketini temsil edebilir. Seçmenlerin yalnızca birkaç paket arasından tercih hakkı vardır. Kendilerine sunulmayan paketler hakkındaki tercih derecelerini oy vererek açıklama imkanına sahip değildirler. Her aday, en fazla oyu elde edebilmek ve rakiplerine galip gelebilmek için alternatif tercihler paketinden kendi çıkarına en uygun olanı seçecektir.
2) Logrolling tüm olası kamu tercihlerinin bir paketini meydana getirmez. Çok sayıdaki ayrı paketleri sarmalayarak ilerler. Seçmenler (kendi temsilcileri aracılığıyla) tüm konularla ilgili olarak oy ticareti yapma fırsatına sahip değildirler.
3) Temsilciler için logrolling, monopol veya monopson gücün kullanımına izin veren ve oy ticareti yapan kimse tarafından yapılan bir mübadeleyi ifade etmektedir. Logrolling bir taraftan sorunlar arasında mübadeleye izin vererek tercih yoğunluğu ortaya çıkarır ve bu da tercih sürecinin etkinliğini artırır. Diğer taraftan da özel çıkar gruplarının etkisini artırır. Ayrı ayrı oy verildiği takdirde (tam bilgi ile) her biri iptal edilecek olan bazı özel çıkar teklifleri bir paket olarak çoğunluğu sağlayabilir. Bununla beraber bir teklifin özel bir çıkar grubuna fayda sağladığı gerçeği bunu kendiliğinden etkisiz kılmaz. Kazananlara sağlanan net faydalar kaybedenlere yüklenen zararları aşabilir.
Seçmenlerin tam bilgiye sahip bir şekilde tüm olası politika paketleri grubundan bir paket seçeceklerini farz edin. Oylamada muhtemelen tercih sıralama sistemi karmaşık olacaktır. Fakat sonunda seçilmiş olan paket pareto optimal olmalıdır. Aksi takdirde bir kimsenin diğerlerine hiçbir zarar vermeyen bir kazanç sunacak olan başka bir paketi seçme fırsatı her zaman mümkün olacaktır. Bundan dolayı logrolling etkisiz sonuçlar meydana getiriyorsa, bunun sonucu ortaya çıkan oy ticaretinin kendisi değil, icra edildiği yoldur. Çünkü, seçmenlere tüm olası paketler arasından bir seçme hakkı tanınmamaktadır. Teklifler çoğunluk sağlayacak şekilde bir araya konulmuş birkaç paketten oluşmaktadır.
Oy alışverişinin oldukça olumsuz sonuçları da ortaya çıkabilmektedir. Örneğin güvenoyu verme, görüşülen bütçeye olumlu oy verme, koalisyon hükümetlerinin kuruluşunda, bakanlık pazarlıklarında, milletvekili transferlerinin gündeme gelmesi oy ticaretinin, çok ahlaki olmayan (demokrasi kültürüne aykırı olan) gizli oy alışverişine örneklerdir. Hatta bazı zamanlarda belirli oylar karşılığı yüksek paraların konuşulması gizli ve ahlaki olmayan oy ticareti örnekleridir. Oy ticareti her zaman gizli yapılmaz. Koalisyon protokollerinde, koalisyonu oluşturan partiler birbirlerinin politikalarını destekleme sözü verirler. Bu açık oy alışverişi olarak adlandırılmaktadır. Bu tür açık oy alışverişleri bir anlamda yasallık kazanmaktadır ve demokrasi kültürüne aykırı sayılmazlar. Oy alışverişinin olumsuz bir yönü de kamu harcamalarının aşırı artmasına neden olmasıdır. İki ayrı partinin kendi bölgelerine ve seçmen tabanına yönelik politikaları destekleme sözü vermesi sonucu, oy ticaretinin olmadığı duruma göre, kamu harcamaları fazla olacaktır.
Oy alışverişinin işleyebilmesi için, seçmenlerin veya partilerin teklif ettikleri politikalardan kazançlarında ve/veya katlandıkları maliyetlerde asimetrik olmalıdır. Bir parti belirli bir projesinden fayda sağlarken, bu projenin maliyetine katlanacak seçmen tabanına sahip partiye oy alışverişi teklifi götürmesi anlamsız olacaktır. Aynı biçimde benzer seçmen kitlesine sahip partilerin oy alış verişinde sorunlar yaşanabilmektedir.
Oy ticaretinde koalisyon dışında kalan seçmenler, oy çoğunluğunu oluşturmak için yapılan koalisyonlardan zarar görmektedirler. Bu örnek çerçevesinde bunun nedeni, maliyetlerin, faydalanma ilkesine dayanmaksızın tüm topluma yayılmasıdır. İşte, bu durumda, kamusal seçim yaklaşımına göre, azınlıklara zarar verici oy değiş tokuşunun anayasa ile engellenmesi gerekmektedir (örneğin, vergilerin faydalanma ilkesine bağlanması gibi) Çünkü çoğunluğun azınlık üzerindeki hakimiyeti ancak anayasal düzeyde engellenebilir.
Olası İtirazlar
Basit logrolling modelimizde akıl yürütmeye karşı ortaya çıkabilecek bazı olası itirazlar vardır. Çıkarlarını maksimize edenler kötü bir tavırla etik düşünmeyerek çoğunluğu engelleyebilirler. Etik ve ahlaki sistemler kültürden kültüre büyük farklılıklar gösterir ve ahlaki kısıtlamaların alınan karar üzerindeki gücü tahmin edilenden fazladır. Mesela bir bölgedeki her çiftçinin, çıkarlarını maksimize edici bir davranış modelini benimsemesi durumunda, diğer tüm çiftçilerin de aynı şeyi yapması beklenmelidir. "Dengeyi en üst düzeye çıkarmak" neredeyse tüm çiftçiler için "Kantçı medyanı” gösterir. Yani aklını etik kurallar çerçevesinde kullanmak.
Bu argüman tek bir işçi sendikasının ücret oranlarını zorlamasına benzer. Çünkü bu tür eylemler, diğer sendikaların da aynı şeyi yapmasına yol açar ve sonuçda reel gelirlerde herhangi bir artış olsa bile parasal genişleme ile daha yüksek fiyatlar da oluşur. Ayrıca, karşılıklı güveni tamamlayacak olan bazı kombinasyonlar, gerçek hayatta son derece olanaksız görünmektedir. Yani, gruptaki tüm bireylerin, hepsinin Kantçı davranış normlarını benimsedikleri için daha kötü durumda olacakları argümanı, çıkarını maksimize eden mantıklı bireyler için doğru olmaz.
Çoğunluk Kuralı ve Dışsal Maliyetler
Önerilen modelde, bireysel çiftçiler öncelikle kendi yollarının onarımı ile ilgileniyorlarsa bu doğru olacaktır. Buna karşılık, çiftçilerin bir kısmı veya tamamı, tüm ilçe genelinde genel yol onarımı oylamasına yoğun bir şekilde dahil edilmeliyse, Kantçı çözüm, maksimize edilenden daha kötü olabilir. Analizimizin merkezi bir özelliği, basit çoğunluk kuralının işleyişinin, bireysel motivasyonla ilgili herhangi bir varsayımdan bağımsız olarak, neredeyse her zaman bölünmezliğe dış maliyetler getirileceğinin gösterilmesidir. Çoğunluk makul karar için gerekli kaynakları daha az yol yapımına ayıracak ve marjinal faydaların ve marjinal maliyetlerin bireysel karşılaştırması, Pareto-optimalite yüzeyine ulaşmak için standart kriterlerinin gerektirdiği hesaplamaya daha yakından yaklaşma eğiliminde olacaktır.
Sonuç olarak, demokratik süreçte kamusal tercihler ile ilgili olarak başlıca iki başarısızlık sözkonusudur. Oy mekanizmasındaki ve bilgi eğitimindeki bozukluklar. Ancak oylama mekanizmasındaki bozukluğun oy ticareti sistemi ile düzeltilmesi mümkündür. Bu durumda tüm kamu sorunlarının aynı anda ve bütün olarak oylanması gereklidir. Bu sorunlardan herhangi biri üzerinde karar vermek için tüm sorunların yeniden ele alınması lazımdır. Sorunlar üzerinde doğrudan oylama şart olacaktır. Özel sektörde bireyler için bilgiye yatırım yapmak irrasyonel olacağından ve kamu sektöründe ise politikacı ve bürokratlar için topluma bilerek yanlış bilgi verme daha kazançlı olacağından bilgi eğilimindeki bozukluklar düzeltilemez. Yani, kamu tercihinde ortaya çıkan refah kayıplarına çözüm, sadece oylama sürecinin iyileştirilmesi ile ilgili olamaz. Gerçekçi ilerlemeler kamu tercihine tahsis edilen ilginin ve dikkatin gerçekleşmesinde daha ayırt edici olunması ile başarılabilir.